Қазақтың неке қию салты қалай өтіледі?
Қазақтарда беташардан кейін, неке қиылады. Көбіне беташардан кейін қиялады, бірақ айырмашылық жоқ, оның бұрын да жасаса болады. Енді сол неке қалай өтетіні туралы білгенше жаза кетейін.
Неке қиылу салтының үйде немесе мешітте немесе далада, басталмас бұрын, қатысатын адамдар дәрет алу керек. Яғни олар куәгерлер, имам және ерлі зайыптылар. Бұл рәсімнің басталу кезінде, осы неке салтына қатысты сұрақтарын қояды. Бірінші ерлі зайыптылардың ер адамына, содан қызға, содан кейін қасындағы адамдарына қойылады.
Сұрақ: Мұсылмансың ба?
Жауап: Әлхаммдулиллаһ мұсылманмын.
Сұрақ: Дәлелің қандай?
Жауап: Лә илаһа иллаллаһ, мухаммадур расуллуллаһ.
Енді калима келтіріп болғаннан кейін, бір-бірін құптап қабылдауы керек.
Сұрақ: Пәленшенің ұлы пәленше, сен пәленшенің қызы пәленшені өзіңнің өмірлік жарың етіп қабылдайсың ба?
Жауап: Қабылдаймын.
Дәл осы сұрақ пәленшенің қызына да қойылады.
Енді мәһр туралы айтылып, қыздан сыйлыққа не қалағанын сұрайды.
Мәһр (өтем) дегеніміз не? – қоғамдағы әйелдің беделін білдіріп, оның ақысы болып саналатын сыйақы немесе кез-келген мұсылман әйелдің үйленер алдында күйеуінен талап етіп алуға құқылы заты. Оны неке қию барысында ақшалай немесе заттай сұрай алады.
Мәһрсіз неке қиылса да ерлі зайыптылар болып саналады. Бірақ мәһр ердің мойнында қарыз болып, ертелі кеш өтелуі тиіс. Сондай-ақ, үйленгеннен кейін кейбір себептерге байланысты әйелі күйеуінен сұраған мәһрді кешсе де болады.
Ескере кетер жағдай, қыздың сыйлыққа атайтыны, кем дегенде 15 мыңнан төмен болмауы тиіс. (яғни сол бағадан бастап)
Содан соң, неке дұғасы оқылып, неке қиылады.
Одан, қазақи салт дәстүр бойынша, кеседе тәтті су немесе ағарған ішіледі. Ішкен кезде тек ерлі зайыптылар кесенің бір жерінен ұстаған күйі ішеді. Ері қай жерінен ішсе, әйелі де сол жерден ішеді.
Осылайша неке рәсімі аяқталады.
Бұл неке қиылу салты, Шымкент қаласында көбіне осылайша өтеді. Қазақстанның басқа қалаларында немесе осы Шымкент блыс көлеміндегі басқа да өңірлерінің өзінде де басқаша да болып өтілетінін ескерген жөн. Сондықтан, бізде осылай болатын еді, қате деген сияқты талас тартыс пікір жаза көрмеңіздер.
Өздеріңіздің неке қию рәсімі қалай өткені туралы, немесе куәгер болған адамдар болса араларыңызда, өздеріңізде қалай болғаны туралы бөліссеңіздер керемет болар еді. Бұл посттың, неке салтының қалай өтетіні туралы білмейтін адамдарға көмегі тиер деген сенімдемін.
Мүмкін сіздер жақта басқаша өтілер, бірақ енді Шымқалада қалай өтілетінін білетін болдыңыздар деген ойдамын. Рахмет. Ақжол.
Неке қиылу салтының үйде немесе мешітте немесе далада, басталмас бұрын, қатысатын адамдар дәрет алу керек. Яғни олар куәгерлер, имам және ерлі зайыптылар. Бұл рәсімнің басталу кезінде, осы неке салтына қатысты сұрақтарын қояды. Бірінші ерлі зайыптылардың ер адамына, содан қызға, содан кейін қасындағы адамдарына қойылады.
Сұрақ: Мұсылмансың ба?
Жауап: Әлхаммдулиллаһ мұсылманмын.
Сұрақ: Дәлелің қандай?
Жауап: Лә илаһа иллаллаһ, мухаммадур расуллуллаһ.
Енді калима келтіріп болғаннан кейін, бір-бірін құптап қабылдауы керек.
Сұрақ: Пәленшенің ұлы пәленше, сен пәленшенің қызы пәленшені өзіңнің өмірлік жарың етіп қабылдайсың ба?
Жауап: Қабылдаймын.
Дәл осы сұрақ пәленшенің қызына да қойылады.
Енді мәһр туралы айтылып, қыздан сыйлыққа не қалағанын сұрайды.
Мәһр (өтем) дегеніміз не? – қоғамдағы әйелдің беделін білдіріп, оның ақысы болып саналатын сыйақы немесе кез-келген мұсылман әйелдің үйленер алдында күйеуінен талап етіп алуға құқылы заты. Оны неке қию барысында ақшалай немесе заттай сұрай алады.
Мәһрсіз неке қиылса да ерлі зайыптылар болып саналады. Бірақ мәһр ердің мойнында қарыз болып, ертелі кеш өтелуі тиіс. Сондай-ақ, үйленгеннен кейін кейбір себептерге байланысты әйелі күйеуінен сұраған мәһрді кешсе де болады.
Ескере кетер жағдай, қыздың сыйлыққа атайтыны, кем дегенде 15 мыңнан төмен болмауы тиіс. (яғни сол бағадан бастап)
Содан соң, неке дұғасы оқылып, неке қиылады.
Одан, қазақи салт дәстүр бойынша, кеседе тәтті су немесе ағарған ішіледі. Ішкен кезде тек ерлі зайыптылар кесенің бір жерінен ұстаған күйі ішеді. Ері қай жерінен ішсе, әйелі де сол жерден ішеді.
Осылайша неке рәсімі аяқталады.
Бұл неке қиылу салты, Шымкент қаласында көбіне осылайша өтеді. Қазақстанның басқа қалаларында немесе осы Шымкент блыс көлеміндегі басқа да өңірлерінің өзінде де басқаша да болып өтілетінін ескерген жөн. Сондықтан, бізде осылай болатын еді, қате деген сияқты талас тартыс пікір жаза көрмеңіздер.
Өздеріңіздің неке қию рәсімі қалай өткені туралы, немесе куәгер болған адамдар болса араларыңызда, өздеріңізде қалай болғаны туралы бөліссеңіздер керемет болар еді. Бұл посттың, неке салтының қалай өтетіні туралы білмейтін адамдарға көмегі тиер деген сенімдемін.
Мүмкін сіздер жақта басқаша өтілер, бірақ енді Шымқалада қалай өтілетінін білетін болдыңыздар деген ойдамын. Рахмет. Ақжол.
26 пікір
Әссә, ииииии. Әсссә.
Рахмет, керекті мәлімет екен. Біліп алдық, нағыз іздегенім осы еді.
ЗАГС (записей актов гражданского состояния)
АХАЖ — Азаматтық хал актілерін жазу — адамдардың туу, өлу, некеге тұру мен некеден шығуы жайлы мәліметтер тіркейтін мемлекеттік орган.
Қай күні бару бәрібір, бірақ көбіне Шымкент өңірінде, той күні, тойдан бұрын барады. Қыдыру (Гулянка) кезінде.
Неке сарайында 40 мың теңге шамасында, ал неке үйінде 15 мың теңге шамасында (анығын білмедім) неке куәлігін алуға болады. Құжат, сол кезде басқа күнде қалдырылмай беріледі.
Бұл да бір мәлімет қо. Біреу міреуге көмегі тиетін шығар.
ЕЕ Аллам, өз қосақтарымызбен бақытты өмір кештіре гөр…
неге 15мың? қатып бекітілген баға ма
не го, екінші курста куагер болдым. Мешітке бардық. Құрбым күміс сырға айтты (енді студенттер басқа не сүрасын?:))) Сомен, не керек, имам бітті деді. Шығап ап тұрмыз болды ма деп… не куалік, не су ішкізген жоқ. Ощым, қайта кіріп неке суын бермедіңіз, куалік бермедіңіз деп айттық. Сосын ерлі-зайыптыларды қайта кіргізіп су ішкізді де, жәмән жазумен толтырылған куалік берді. ОМГ дедік те шығып кеттік. Ну Алматыдағы Нұрмүбәрәк мешітінде осылай болды. Еще имамды біраз күттік, келісілген уақытта келмеді. Ошым, зуандап шақырдық. Жауапсыз… ал мындағылардың өміріндегі ең андай күн...қызық…
Сосын жалпы неке қиятын молдалар АХАТ бөлімінен бір бөлме алып сонда отырғандары дұрыс сияқты. 4 жыл бұрын Алматының бір АХАТ-нан (Әуезов театрының қасындағы) осындайды көріп, жөн екен деп қойған едім.