"Шымкентский" немесе "Біздің жақта"

Кіндік қаным тамған жер – екі дүние есігі, ер түріктің бесігі Яссы қаласы. Киелі Түркістан. Оның орны бөлек, әрине. Бірақ Алматыда жүрсең, еш уақытта да «түркістандық» бола алмайсың, мұндағылар үшін сен қашанда «шымкентскийсің»!

— Короче, студсоветтің вечерында бір жігітпен таныстым, нормально сөйлесіп отырғанбыз, бір кезде «қайдансың?» десем, «Шымкенттен!» деді, сосын мен «давай, до свидания!» дедім де, бұрылып, отыра бердім. Бірақ үйден анау-мынау келгенде, соны жіберетінмін, көлігі барын пайдаланып, кейін лақтырып кеттім, — деді біздің студкеңестің төрайымы, бұл ісін мақтаныш тұтып.
— Ол емес, сен «шымкентсий вариант» жасап кетіпсің ғой! – дедім мен, күліп.
— Просто сендердікілердің көбісі мамбет болады ғой! – дегеніне
— Әәәәй, не десең де, мейлі, бірақ абайлашы, Іңкәр-ау, шымкенттіктердің киесі бар, ұрып жүрмесін, ертең тіпті шымкенттік шаңырақтың шамын жақсаң да, таң қалмаймын! – дедім де, әлдебір үнсіздік орнаттым.
Күні кеше болған бұл әңгімені сіздерге баяндап беріп отырған, сол Іңкәр айтпақшы «мамбеттердің» бірі ендеше…
Асыл арман соңынан қуып, Алматыға келгенде, туған жерімді білген жұртшылықтың шошығанынан өзім де шошитынмын. Ол реакцияны көрсеңіз, сіз де шошисыз, рас айтамын)) Бірақ, бір қызығы, сол шошығандарды Құдай шымкенттіктерге әкеліп байлап қояды екен, байқағаным. Жә, мұны қойып, енді сіздерге шынайы Шымкент шаһарының бетін ашайын.

Менің туған жерімде қыздарды шынында да алып қашады, бірақ сіздің ойыңыздағы ұйпа-тұйпаңды шығарып, көлікке тығып алып қашу емес, жоооқ! Өзің сыр беріп, қылтың-сылтың шығармасаң, мұндағы жігіттер ақымақ емес, кез-келгенді алып қашатын. Олар «жеті рет өлшеп, бір рет кес» деген ұстаныммен жүреді. Әбден байқайды алып қашар қызын. Ақылына көркі сай, қазақи құндылықтарды бойына сіңіріп өскен қыздар ғана келін атанады бізде. Егер сіз, мұндай болмасаңыз, өтірік үрейленіп, қорықпаңыз, бойжеткен, сіз біздің жақта көп тұрақтамайсыз!

Бізде келіндердің басынан шынында да орамал түспейді. Шашы майланып кеткеннен емес, қыздар, жоооқ. Жаулықты келін – қашанда инабатты келін! Игі дәстүрді заң санаған қыздарға біздің тілмен айтқанда «РЕСПЕКТ!».

Жақында бір досым «сендерде жаңа түскен келін шынымен таң атпастан тұрып, аула сыпыра ма не?» деп сұраған еді. Иә, сыпырады! Міндет болғаннан емес, ұят болғаннан!

Біздің жақта келіндер сәлем салады. «Қуа ма?!» әлде «Не үшін?» деген репликаларға, бұл әдеп пен ибаның, құрметтің белгісі дер едім. Иіліп тұрып сәлем беріп тұрған келінді көргеннен артық бақыт жоқ ата менен ене үшін.

«Шымкенттіктер арамы болып келеді» немесе «олар — қу» деген деген ескі қағиданы ұстанғандарды мен аяймын. Мұны олар қайдан шығарған дейсіз ғой?! Жарайды, айтайын. Аузындағы асын жұтпақ түгіл шайнай да алмай тұрған адамды көргенде, қарнымыз ашып кетеді, сол үшін жұлып жейтін әдетіміз бар біздің. Алдыңғы айтып өтілген стереотиптер содан қалыптасқан, ағайын.

«Шымкенттіктер» дейтін дүлей халықты ғана білетіндерге, қарбалас тіршілігіңізден қолыңыз қалт етсе, біздің жаққа ат басын бұра кетіңіз дер едім. Кеткіңіз келмей қалады, шын сөзім. Адамдары да сол Шымкенттің ауа райындай: күн ыстық сәулесін шашудан қалай жалықпаса, халқымыз да сондай. Сахара тұрғындарына тән дархан мінезді бәрі шетінен.

Қазақ дейтін ұлтты құрайтын халықтың ата-бабаларының халық болып қалыптасу жолындағы бүкіл дәстүр-салтын тірнектеп жинап, сақтап отырған асыл сандық та — сол оңтүстік шаһары.
Міне, Шымкент туралы бүкіл шындық алдыңызда. Карталар ашық! Нағыз «шымкенттіктің» аузынан бәрі. Ескеріңіз!)) Енді әлгі балаңқы түсінігіңіз өзгерген болар. Енді өзгермесе, сізге айтар сөзім де жоқ. Тек, ата-баба аманат етіп қалдырған бірлікті аяқ асты қылмаңызшы!