Мұсылман асханасының ортақ дәстүрі
Барлық халықтар сияқты мұсылман елдерінде де тағам мәзірі күнделікті және той жиынға арналған болып бөлінеді. Тағам мәзірі болмасын, дастархан басындағы салт пен тағам дайындау кезіндегі дәстүрлермен жалғасады. Соның ішіндегі ерекшелігі ислам тыйым салған тағамдарды жемеу.
Хадистерде өлген жануардың, шошқаның, сондай ақ Алланы ауызға алмай сойылған кез кклген жануардың етін, қанды тағамға жарату харам етілгендегісі айтылған. Бірақ өкінішке қазір көпшілік мұсылман елдерінде бұл қағида сақталмай бара жатыр.
Тағы тиым салынған түрі алкогольді ішімдіктер. Мұсылман халқы шарап арқылы шайтан адам бойынан өшпенділік пен жауыздық сезімін тудырады деп санайды. Мұсылман тағамдарын дайындау әдісінде шараптар қосу кездесіп жатады.
Мұсылман тағамдары дегенде алдымен еске палау, манты, бесбармақ, қазы қарталар, бауырсақтар, шелпектер, көптеген ет тағамдары, көкөніс пен жемістен дайындалатын дәмдер, сонымен қатар, тәттілер де түседі. Дәмге келсек барша әлем мұсылмандары қалампыр, даршын, запырангүл, т.б. көптеген дәмдеуіштер дайындауда жиі пайдаланады.
Мұсылман тағамдарын дайындауда тағы бір қызықтылығы көбіне ас дайындауда қазан басында әйелдер емес, еркек қауымдар жүретіндігі. Ертеде шығыс халқында үздік ас мәзірін еркек аспаздар дайындап, оны асқан құпияда ұстаған. Еркектер үшін ас үй нағыз шығармашылықты шыңдайтын орын болып саналған. Әйелдер отбасылық тағамдар дайындау әдістерін өзгеден емес, тек өзінің жұбайынан үйренуі тиіс болған. Әйел қауым тек өз отбасы үшін ғана ас дайындауы тиісті.
Дастарханы дәмге толы дастархан иесі қашанда жомарт. Келген қонақтын асты үстіне түсіп, қалауы мен тәбетіне қарай дәм дайындауы мұсылман халқы дәстүрінің тағы бір ерекшелігі. Бұл шариғатта да жазылған. Хадистерде;«байларды ғана шақырып, шын мәнінде сол асқа зәру жандарды шақырмай берген ас жаман» деген. Көпшілік асқа тек ауқатты жандар мен туыстарды ғана емес, аз қамтылған қарапайым жандарды да шақыру қажет екендігі ескеріледі дастархан деген.
Хадистерде өлген жануардың, шошқаның, сондай ақ Алланы ауызға алмай сойылған кез кклген жануардың етін, қанды тағамға жарату харам етілгендегісі айтылған. Бірақ өкінішке қазір көпшілік мұсылман елдерінде бұл қағида сақталмай бара жатыр.
Тағы тиым салынған түрі алкогольді ішімдіктер. Мұсылман халқы шарап арқылы шайтан адам бойынан өшпенділік пен жауыздық сезімін тудырады деп санайды. Мұсылман тағамдарын дайындау әдісінде шараптар қосу кездесіп жатады.
Мұсылман тағамдары дегенде алдымен еске палау, манты, бесбармақ, қазы қарталар, бауырсақтар, шелпектер, көптеген ет тағамдары, көкөніс пен жемістен дайындалатын дәмдер, сонымен қатар, тәттілер де түседі. Дәмге келсек барша әлем мұсылмандары қалампыр, даршын, запырангүл, т.б. көптеген дәмдеуіштер дайындауда жиі пайдаланады.
Мұсылман тағамдарын дайындауда тағы бір қызықтылығы көбіне ас дайындауда қазан басында әйелдер емес, еркек қауымдар жүретіндігі. Ертеде шығыс халқында үздік ас мәзірін еркек аспаздар дайындап, оны асқан құпияда ұстаған. Еркектер үшін ас үй нағыз шығармашылықты шыңдайтын орын болып саналған. Әйелдер отбасылық тағамдар дайындау әдістерін өзгеден емес, тек өзінің жұбайынан үйренуі тиіс болған. Әйел қауым тек өз отбасы үшін ғана ас дайындауы тиісті.
Дастарханы дәмге толы дастархан иесі қашанда жомарт. Келген қонақтын асты үстіне түсіп, қалауы мен тәбетіне қарай дәм дайындауы мұсылман халқы дәстүрінің тағы бір ерекшелігі. Бұл шариғатта да жазылған. Хадистерде;«байларды ғана шақырып, шын мәнінде сол асқа зәру жандарды шақырмай берген ас жаман» деген. Көпшілік асқа тек ауқатты жандар мен туыстарды ғана емес, аз қамтылған қарапайым жандарды да шақыру қажет екендігі ескеріледі дастархан деген.
9 пікір
Сұмдық-ай оны қайдан шығардың, қазақтарда тамақ істемек түгілі ер адамның қазанның басына жолауы өте ерсі іс, жаман ырымға саналған (қазақтың тамаша этнограф ғалымы Шоқанның жазбаларын оқып қара)
жететін шығар, онсыз да дін мен дәстүрді әрі-сәрі етіп болдық қой