1989 жылы қыркүйектің 22-күні Қазақстанда «Тілдер туралы» заң қабылданған болатын. Ол заңда сол кездегі Қазақ ССР-нің мемлекеттік тілі қазақ тілі, ал орыс тілі — ұлтаралық тіл деп бекітілді. Бүгінгі күні қазақ жастары үшін екі тілді меңгеру аздық етеді, заманауи білім алу, жаңа қызметке тұру немесе шетелдерді аралау үшін ағылшын, француз, неміс, қытай, араб, түрік тілдерін оқытатын түрлі курстар, клуб-үйірмелер баршылық. Қазақ жастары арасынан белсенді, білімге ұмтылған кейіпкерлеріміз шет тілін қалай меңгергені туралы әңгімелеп, жеке тәжірибесімен бөлісті. Алайда, әңгімені ана тілімізден бастасақ…

Максим Рожин, журналист, 28 жаста:

Мен Алматы облысындағы Қаскелең қаласында туылғанмын. Алты жасқа толғанда отбасымызбен Оңтүстік Қазақстандағы Арыс қаласына көшіп келдік. Қазақ тілін еркін меңгеруіме осы Арыс қаласының қазақтары себеп болды. Ол жақта басында өзім қатарлы балалармен араласып кетуім қиын болды. Өйткені олар орысша білмейді, ал мен қазақша білмеймін. Кейін біртіндеп солардан қазақ тілін үйрене бастадым. Тіпті бір күнде үйренген сөздерімді ұмытып қалмайын деп іштей қайталап жүретінмін. Кешке үйге келгенде қазақ тілін жақсы білетін анам менің күнде үйреніп келген сөздерімнің мән-мағынасын түсіндіріп беретін. Сөйтіп жүріп бір жылдың ішінде қазақ тілін ел қатарлы үйреніп алдым.

Негізі болашағын Қазақстанмен байланыстырған кез келген азамат мемлекеттiк тiлдi бiлуге тиiс деп ойлаймын. Қазір қарап тұрсаңыз қазақ тілін білетін өзге ұлт өкілін көрсек, оған тамсана қараймыз. Бірақ бұл дұрыс емес екендігін түсіне бермейміз. Себебі мемлекеттік тіліді білу олардың міндеті. Керісінше, қазақ тілін білмейтін өзге ұлт өкілдеріне таңқалуымыз керек егендігін ұғынуымыз қажет. Кейде қазақша білмейтіндердің жанында қазақ тілін білгенім үшін ыңғайсызданып қалатын кездерім болады. Өйткені «Мен қазақ тілін білемін, сен білмейсің» деп, олардың көздеріне шұқып тұрғандай сезінемін өзімді. Осы сынды көзқарастардан арылу үшін бәріміз де мемлекеттік тілді дамытуға жұмыла кірісуіміз керек.

Негізі адам баласының бақытты болуы екi нәрсеге байланысты дейді ғой. Бiрі – алған жарыңның жақсы болуы болса, екiншiсi – мамандығыңды адаспай табу. Осы екi бақыттың да кiлтiн табуыма қазақ тiлi себепкер болды. Мен бар бақытымды қазақ тiлiнен таптым десем болады. Сондықтан қазақ тiлiне де, маған тiлдi үйреткен қазақтың қара домалақтарына да сары басымды иiп, алғысымды айтамын.

Кәмшәт Төлеулиева, мамандығы — халықаралық қатынастар, 25 жаста:

Француз тілін оқи бастағаныма 15 жылдай уақыт болыпты, бірақ осы уақыттың соңғы 7 жылында ғана «білем» деп айта алатын жағдайға жеткен шығармын. Бұл тілді оқуға себеп дейтіндей себеп болған жоқ, мектепте француз және неміс тілінің біреуін таңдауымыз керек болғаны есімде, сол таңдағаннан бері оқып, қолданып келемін.

Кейін университетке түскенде де осы француз тілін таңдап, оны басынан бастап оқыдым. Сол уақытта Франциядан келген стажерлер апта сайын бір сабақ өткізіп кететін, содан француз оқытушымен бірнеше айлық курстарға барып оқыдым. Шынымды айтсам, бұл тілді үйрену үшін арнайы материалдар қолданған емеспін, негізгі сабақтарымды толық тиянақты орындаудың өзіне көп уақыт жұмсайтынмын. Университетте Попова, Казакова, Ковальчук деген авторлардың оқулығымен оқитынбыз, әрбір тақырыпты бекітуге арналған жаттығулары көп, бәрі сондай жетік түсіндірілетін, көпшілік мақтайтан оқулықтардың бірі. Осылай өзіңе ұнап көңіліңнен шығатын оқулықтар болса, ұстаздың түсіндіргені шынымен миға қонса, ерекше ештеңенің қажеті жоқ деп ойлаймын. Сонымен қатар, сол тілде газет-журнал, кітаптар оқып, музыкасын тыңдау керектігі сөзсіз. Фильмдер көру де көп көмектеседі. Мүмкіндік болса, француздармен танысып, араласқан да жақсы.

Француз тілі мен үшін жай ғана шет тілі емес, менің өмірімдегі таңдауларыма бағыт беріп отырған маңызды бір бөлшек. ҚазҰУ-де алып шыққан мамандығым, Францияда тегін білім алу мүмкіндігі, қазір Француз Альянсы сияқты ұйымда жұмыс істеп, осындай қызық адамдар ортасында өмір сүруім – кезінде француз тілін таңдауымның арқасы.

Абай Отар, журналист, 21 жаста:

2006 жылы Тараздағы Жамбыл қазақ-түрік есеп-экономикалық колледжіне оқуға түстім. Ағылшын және түрік тілдерін осы оқу орнында жүргенде үйрендім. Бірінші жылы дайындық курсынан өттік. Алғашқы жарты жылдықта тек қана ағылшын, қазақ, түрік тілдерін оқыдық. Тоғыздан кешкі беске дейін сабақ оқитынбыз.

Мен бұл тілдерді меңгеремін деген ой үш ұйықтасам түсіме кірген емес. Үлкен әпкем қазақ-түрік колледжінің (КТК) өзгелерден оқ бойы озық екенін айтып, менің сонда түсуіме кеңес берді. Сосын дайындалып түсіп кеттім. Ағылшын, қазақ, түрік тілін меңгеру колледждің басты шарты болғандықтан шетелдік екі тілді үйренбеске амалым қалмады.

Тілді меңгеру үшін ең алдымен сол тілді үйренуге деген құштарлық керек деп есептеймін. Егер жеткілікті дәрежеде мотивация болмаса, Оксфордқа барып оқысаң да үйрене алмасың анық. Менің әлгі тілдерді үйренуге деген құштарлығымның шексіз болғаны соншалық, жатпай-тұрмай кітап оқи беретінмін. Гюгоның «Отверженные» деген кітабын түрік тілінде (Sefiller) оқып шықтым. Басқа да әлем әдебиетінің маржандарын ағылшын және түрік тілінде оқыдым. Тағы бір айта кетерлігі, бізде сабақтың басым бөлігі ағылшын тілінде болды. Сондықтан тіл үйренуге бұл да өз әсерін тигізді деген ойдамын. Ұстаздарымыз түрік еді. Түрік тілін жақсы үйрену үшін олармен әрдайым түрікше сөйлестік.

Тілді жақсы үйрену үшін ең алдымен сөздік қор керек. Яғни, сөзді көп білген сайын сол тілде таза сөйлей бастайсың. Мен тіл үйренемін деушілерге «Оксфорд» түсіндірме сөздігін ұсынар едім. Advanced нұсқасы небәрі 3000 теңге тұрады. Онда қосымша ағылшын тіліндегі ең көп қолданылатын 3000 сөз бар. Соны жатқа білсеңіз, еркін сөйлесуге болады. Түрік тілі қазақшаға өте ұқсас. Әсіресе біздің көнерген сөздерімізді көп байқауға болады. Егер қазақша жақсы білсеңіз, түрікше үйрену қиынға түспейді. Түрікше үйренемін деушілерге Gökkuşağı türkçe кітабын ұсынамын. Ол кітапта деңгей-деңгейге бөлінген. Жаңадан үйренушілерге өте қолайлы. Кітапты көп оқу да тілді меңгеруге тікелей ықпал ететін факторлардың бірі.

Тіл білгенімнің арқасында жұмысқа тұрдым. Тіл білгенімнің арқасында өңім тұрмақ түсімде көрмеген адамдармен жолықтым. Мәселен, 2006 жылы «Beautiful Mind» (Игры разума) деген киноны көргенде басты кейіпкер Нобель сыйлығының иегері Джон Нешті көремін деп ойламаған да едім. Алайда, алты жылдан кейін Астанада өткен V-экономикалық форумда Нешпен бірге суретке де түстім. Түрік тілін білгенімнің арқасында «Эмми» жүлдесін алған алғашқы қазақ Хасан Шерефлмен тілдестім, асылдың сынығы Мұстафа Өзтүріктің баласы Нәзірбекпен телефон арқылы сөйлестім. Франция лигасында өнер көрсететін кіл қазақ жастарынан құрылған «ПарижҚазақСпорт» клубының ойыншыларымен сұхбат жасадым. Бұл тек жұмысыма қатысты. Ал, екі тілді білуім сол елдің мәдениетін түсінуге ықпал етті. «Бір тіл білген бір адам, екі тіл білген екі адам» деген сөзді ескерсек, мені төрт Абай деуге тура келетін шығар...