Ұлт ұлт болып қалыптасу үшін міндетті түрде оның тілі мен салт-дәстүрі сақталуы керек.
Ұзатылған қыздың, яғни қалыңдық болған қыздың өзіне тетелес сіңлісіне немесе өзінен кіші, немесе туыс сіңлілеріне басына тартатын орамалын береді. Бұл ендігі кезек сенікі, бақытыңды тап, бақытты бол, жұғысты болсын деген ырым. Бұны шарғы салу деп атайды. Шарғы салынған қызға жеңгелері, апалары, жезделері, құрдастары бірге қосылып, шашын тартып, аяқ бөлігінің санын инемен шаншып, ол белгі...
Қаты күйзелген, өмірден соққы көрген, жақын адамдарынан қапыда ерте айрылған, мұңды, шерлі адамдар кейде қамығып отырып, өзінің зар наласын сыртқа шығарып тәңірге, аруаққа, елге қарап шағынып жылайды, зарлайды. Мұны дауыс қылу дейді. Өлеңмен айтылып, жырмен де айтылып, отырып зарлап айтып шығады. Ол әйелдер қауымына тән қасиет. Естіген адамдар басу айтып, тоқтам айтады, қастарына қосылған...
Халық дәстүрінде адамға құрмет көрсетудің жолдары көп. Соның бірі ат тергеу. Дәстүр бойынша әйел адам атасының, қайын аға, қайын сіңлісінің, қайнысының атын атамай, өзіне лайықты жарасымды ат қойып «мырзатай», «бай атам», «би ағам», «ерке бала» деп атайды. Жеңгелер жағы небір қызықты аттар қояды. Бойы кішілеу інісін «сұңғағым», жайбасарды «жүйрігім» деп атайды. Бұл сыйластық пен құрметтің...
Біздің халқымыз үшін де дүниедегі қызық пен қуаныштың ең бастысы осы келін түсіру. Бұған бүкіл ауыл болып атсалысады, бірге қуанады, бірге тойлайды, намысы бір қазақта «тойдың болғанынан...
Құда аттандырар кәдесі жасалғаннан кейін ұзатылған қыз шешесі, жеңгесі, жас іні, сіңлілермен бірге көлікке отырып жолға шығады. Қыз артта қалғандарға қарамауы керек. Құдалар алға түседі. Одан...
Мәңгүрт-өткенін ұмытып, ақыл ойынан айырылып құлға айналған адам. Мұндай құлдыққа айналдыру былай болған: Мәңгүртке айналдыратын адамның шашын тақырлап алып, басына түйенің мойын терісін мықтап байлаған. (Түйенің мойын терісінің төменгі жағын алу себебі терінің ең қалың бөлігі сол жер). Басы байланған адамды күннің астына тастаған. Түйенің терісі күннің ыстығынан құрғап кішірейе береді....
Бүгін Тараз қаласында жанүршігерлік сыпсың гулеп тұр. Жексенбіден дүйсенбіге қараған шақта, яғни бүгін таңата Ташкент-Алматы трассасының 544 км-інде , «Күйік» — асуы маңында, көлік апатынан...
Қамшы ат көлік, мал айдауға арналған жабдық. Қорғануға, қарсыласын алып жығуға арналған сық қару. Қамшыгерлік қорғана білетін және жауын жайратып салатын машық. Көшпелі мал шаруашылық, тірлік салтына байланысты ат көлік мінетін ер әйелдер түгелімен қамшы ұстайды. Өзіне лайық, өзіне тән қамшылары болады. Көлікке мінгенде қамшысы қолында, қонышында, білегінде, белінде, тақымында, ерінің алды...
Күнәсі үшін берілетін айыптар: Ат тон айып. Айыпкер беретін ат үш жастан жоғары болуы тиіс. Аттың жасы күнәнің ауыр жеілдігіне және айыпкер мен даугерлер жағының туыстығына қарай анықталады. Күнә неғұрлым ауыр болса, айып атының жасы соғұрлым үлкен болады Ат тон. Күнәсі жеңіл деп саналса, не даугерлер жағы жақын ағайыны болса, айыпкердің ат беруі міндетті емес, тек шапан тон ғана...
Қалжа келінге арнап байланған қой. Әйел өмірінде оның мәні зор. Қазақта босанған әйелге арнап сойылған қойдың еті біткенше келінді жеке қалжалаған. «Жас босанған әйелдің тісі әлсіз болады, түсіп қалуы мүмкін» деп суық ас жегізбеген. Енелер келініне қойдың етін ұсақтап турап, жас сорпамен терлеткен. Жақсы қалжалаған келіннің сүйектері қақсамай, тістері түспей, буындары жақсы, алты күннің ішінде...